Rodzajniki francuskie stanowią jedne z pierwszych „odmienności” języka francuskiego, z jakimi styka się polski uczeń. Informują one o rodzaju rzeczownika, ale również modyfikują jego znaczenie. Zatem umiejętność ich zastosowania jest niezwykle istotna w komunikacji.
W tym artykule przybliżę zastosowanie rodzajników nieokreślonych- un, une oraz des.
Podział rodzajników nieokreślonych
Kiedy stosujemy rodzajniki nieokreślone?
-
Gdy o rzeczowniku jest mowa po raz pierwszy, często po zwrotach c’est, ce sont, voici, voilà, il y a
Dans ma chambre il y a un bureau, un lit, une armoire et une chaise.
C’est un enfant.
-
Gdy rzeczownik nie jest określony poprzez kontekst i sytuację. Bardzo często tłumaczymy rodzajnik un i une jako liczebnik ”jeden”
J’ai acheté un pain. Kupiłam (jeden) chleb.
Elle a une soeur. Ona ma (jedną) siostrę.
-
Gdy rzeczownik nie jest znany mówiącemu/piszącemu jak i odbiorcy. Bardzo często tłumaczymy ten rodzajnik słowem „jakiś”, „pewien”.
Un homme est entré dans le hall. Jakiś mężczyzna wszedł do holu.
J’entends une voix. Słyszę jakiś głos.
Il lit un journal. On czyta jakąś gazetę.
-
Gdy rzeczownik ma wartość reprezentatywną dla danej klasy, danego gatunku. Często tłumaczymy rodzajnik jako „jeden z wielu”, „jeden z przedstawicieli”
La rose est une fleur. Róża jest kwiatem (jest jednym z wielu gatunków kwiatów)
Le bus est un moyen de transport. Autobus jest środkiem transportu (jednym z wielu rodzajów środków transportu)
-
Jeśli rzeczownik występuje razem z przymiotnikiem, ulega on tzw. ograniczeniu jakościowemu.
Céline Dion est une chanteuse francophone (przymiotnik). Céline Dion jest piosenkarka frankofońską.
J’ai une belle maison. (przymiotnik) Mam piękny dom.
„Intouchables” est un film intéressant. (przymiotnik) „Nietykalni” są interesującym filmem.
-
Rodzajnik nieokreślony DES użyty przed takimi rzeczownikami jak heures, jours, semaines, mois, années wyraża nieokreślony czas trwania.
Il a travaillé des années dans cette entreprise. On pracował latami w tej firmie.
J’ai passé des heures dans la bibliothèque. Spędziłam wiele godzin w bibliotece.
-
Czasami rodzajnik nieokreślony ma wartość emocjonalną, dodaje ładunek emocjonalny do rzeczownika i wypowiedzi
Il a une faim! Ależ on jest głodny! Wyrażenie avoir faim nie ma rodzajnika, ale w tym wypadku ogranicza go jakościowo.
-
Kiedy przed rzeczownikiem w liczbie mnogiej występuje przymiotnik (również w liczbie mnogiej oczywiście) to taki związek poprzedzony jest DE
Ce sont de vieux amis. To są starzy przyjaciele.
Il a de jolis photos. On ma ładne zdjęcia.
Ale UWAGA!
rodzajnik DES pozostaje bez zmian jeśli grupa „przymiotnik+rzeczownik” ma odrębne znaczenie, powstaje nowy rzeczownik, np.
des grands –parents – dziadkowie
des petites annonces – drobne ogłoszenia
Pamiętaj, że użycie takiego czy innego rodzajnika często wynika z kontekstu, sytuacji. To samo zdanie wypowiedziane w różnych okolicznościach zdeterminuje użycie innego rodzajnika.
Zapraszam Cię do lektury artykułu na temat zastosowania rodzajników określonych.
Bibliografia :
M.łozińska, L.Przestaszewski, O francuskim rodzajniku i jego ekwiwalentach, Wiedza Powszechna, Warszawa 1972
M.Supryn-Klepcarz, Repetytorium gramatyczne z języka francuskiego, Wydawnictwo Szkolne PWN, Warszawa 2010
M.Grevisse, A.Goosse, Le bon Usage, DeBoeck 14ème Edition, Bruxelles 2008
Y.Delatour, D.Jennepin, M.Léon-Dufour, B.Teyssier, Nouvelle Grammaire du Français, Cours de Civilisation Française de la Sorbonne, Hachette
